"Obsługiwałem angielskiego króla"

 

 Rozmawiamy o książkach - „Obsługiwałem angielskiego króla” 

 

 

     26 stycznia spotkaliśmy się w naszym gronie, aby porozmawiać o książce znanego pisarza czeskiego, Bohumila Hrabala, pod tytułem „Obsługiwałem angielskiego króla”. Książka ta została wydana w drugim obiegu w Czechosłowacji w 1971 roku, a  w 2006 roku sfilmował ją Jirzi Menzel.

 

     Jak zauważyliśmy autor opowiada dzieje pikolaka Jana Dite, który wykorzystując spryt, zbieg okoliczności, pragnie wybić się i zostać bardzo bogatym właścicielem hotelu. Pomimo tego, że osiąga swój cel, nie jest szczęśliwy, bo nie ma szacunku u ludzi. To, co jest dobre w bohaterze groteskowej powieści Hrabala, to jego ambicje. Cieszy się z zarabianych pieniędzy licząc je. To, co zaburza jego obraz, można określić jako nieuczciwość, szukanie własnych korzyści z zaistniałych sytuacji.

 

     W książce Hrabala jest wiele ciepła, humoru, groteski, erotyki. Autor mieści ją w tradycji czeskich bywalców piwiarni opowiadających zmyślone i pełne humoru historie. W języku czeskim określa się takich gawędziarzy jako pabitele. Stanowią oni element kultury Czech.

 

 

     Książka porusza kilka wątków, a są nimi: obserwacje zachowań ludzi, relacje pomiędzy Czechami a Niemcami przed wojną, po zajęciu Czech oraz w trakcie wojny, zmiany w Czechach po zakończeniu wojny, Czechy w okresie komunizmu. Życie naszego bohatera pokazane jest w powiązaniu z historią. Dostrzegamy jego wybory oraz ich konsekwencje.

Pomimo osiąganych sukcesów traci on swoją tożsamość i nie do końca potrafi odnaleźć się w życiu. Chociaż wstępuje w związek małżeński z Niemką, nie zostaje zaakceptowany przez Niemców, którzy patrzą na niego z góry. Doświadcza wielu upokorzeń. Jego bólem jest chory syn, który niczym monstrum wbija gwoździe w podłogę.

 

     Bohater książki, pomimo trudności i niepowodzeń, nie załamuje się, ale udaje mu się pod koniec odnaleźć swoje miejsce. Odnajduje je w życiu w harmonii z przyrodą oraz mieszkańcami wioski, gdzie decyduje się zamieszkać. Staje się dla nich kimś w rodzaju przewodnika, doradcy, zyskuje ich zaufanie.

 

 

     Jak pisałem na wstępie, książka została sfilmowana przez cenionego reżysera czeskiego Menzla, a jej ekranizacja otrzymała nagrodę Czeskiego Lwa za najlepszy czeski film w 2006 roku. Film różni się od książki. W filmie pokazano kontrast pomiędzy  bogactwem Czech okresu międzywojennego z wielokulturowością (wątek niemiecki) a zniszczeniami z  okresu wojny i epoki komunistycznej. Obserwujemy narodziny faszyzmu w Czechach, narastającą wrogość pomiędzy Czechami i Niemcami, która przeradza się w nienawiść oraz zerwanie relacji. Film zawiera podobnie jak książka elementy groteski, humoru, zabawy, ciepła.

 

     Hrabal to uważny obserwator zachowań ludzi, chociaż jego wizja jest pesymistyczna. W życiu gonimy za swoimi marzeniami, ale osiągając je nie zawsze jesteśmy szczęśliwi, czego uczy nas Hrabal.

 

                                                                                                                                                                Klubowicz – Pan Zbigniew Naumowicz