Gmina

Szczegóły

Kategoria: Gmina

Opublikowano: poniedziałek, 29, lipiec 2013 18:31

Miasto i Gmina Słomniki wchodzi w skład ziemskiego powiatu krakowskiego, będącego częścią woj. małopolskiego. Dokładniej, leży w jego północno-wschodniej części, około 25 km od centrum Krakowa. Graniczy od zachodu z gminą Iwanowice; od północy z miastem i gminą Miechów w powiecie miechowskim; od wschodu z gminami Radziemice i Koniusza w powiecie proszowickim, a od południa z gminą Michałowice. Powierzchnia gminy Słomniki wynosi 111,3 km2 (samo miasto 3,3 km2), a liczba mieszkańców dochodzi do 14000 osób. Jest to jedna z większych gmin w powiecie krakowskim i średnich w woj. małopolskim (56 miejsce, na 182 gminy). W skład gminy wchodzi jedno miasto — Słomniki i 25 sołectw: Brończyce, Czechy, Janikowice, Januszowice, Kacice, Kępa, Lipna Wola, Miłocice, Muniakowice, Niedźwiedź, Orłów, Polanowice, Prandocin, Prandocin Iły I i Prandocin Iły II, Prandocin Wysiołek, Ratajów, Smroków, Szczepanowice, Trątnowice, Waganowice, Wesoła, Wężerów, Zaborze, Zagaje Smrokowskie.
Przez teren gminy przebiegają drogi krajowe (E-7), wojewódzkie i powiatowe oraz linia kolejowa z Krakowa do Warszawy.

Geograficznie — Miasto i Gmina Słomniki leży w szerokiej dolinie rzeki Szreniawy, dzielącej gminę na dwie części. Od północy i północnego wschodu górują nad tą doliną pagórki Wyżyny Miechowskiej, a od zachodu i południowego zachodu — lesiste, gdzieniegdzie wapienne wzgórza Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Najwyżej położone miejsca gminy osiągają 330-345 m n.p.m (rejon Zaborza i Polanowic) i 300-318 m n.p.m. (rejon Muniakowic). Przepływające przez gminę rzeka Szreniawa i wpływające do niej strumienie tworzą dna łęgowych dolin znajdujących się na ogół 40-60 metrów poniżej poziomu sąsiednich pagórków. Najniżej położone miejsce w gminie (215 m n.p.m), znajduje się również w dolinie Szreniawy w pobliżu wsi Czechy. Charakterystyczne dla szaty roślinnej i rzeźby terenu gminy jest niewielkie zalesienie (zaledwie 3,07% powierzchni gminy!). Wokół rozciągają się pola uprawne, sady i łąki. Nic w tym dziwnego, gdyż pierwotnie tereny te tworzyły enklawy stepowe, charakterystyczne, np. dla płd.-wsch. Lubelszczyzny lub Podola na Ukrainie, z rzadka porośniętymi liściastymi zagajnikami (grabowo-bukowodębowymi, rzadziej sosnowymi i jodłowymi) i krzewami (leszczyna, tarnina, dreń świdwa, kruszyna, kalina koralowa, głóg i szakłak). W dolinach cieków wodnych pospolicie występuje wierzba i olcha. Obrzeża zagajników, miedz i strumieni porastają endemiczne gatunki flory, np. zawilec wielokwiatowy, rojnik pospolity, sasanka łąkowa, a także oman wąskolistny, głowienka wielkokwiatowa i wiele innych. Charakterystyczne dla gminy są doskonałe gleby: czarnoziemy lessowe i lessy na podłożu ilasto-gliniastym, łącznie — 65%, na pagórkach Wyżyny Miechowskiej występują rędziny (podłoże kredowo-wapienne) — 28%, a w dolinach rzek i strumieni można spotkać nieliczne mady — ok. 7% powierzchni gminy. Gleby I klasy stanowią ok. 20%, II klasy — ok.30%, III klasy — ok. 40%, a reszta to gleby IV i V klasy.
Warunki klimatyczne są tutaj korzystne, specjalnie nie różniące się od warunków panujących w sąsiednich gminach należących również do subregionu Wyżyny Miechowskiej. Średnie temperatury roczne są nieco wyższe od średnich dla obszaru Małopolski, natomiast opady są znacznie niższe. Pokrywa śnieżna zalegająca tutaj około 2,5 miesiąca w roku i na ogół nie przekracza 10-15 cm.
Obszar gminy położony jest poza zasięgiem silnego zanieczyszczenia powietrza i gleb. W południowych sołectwach gminy zanieczyszczenie powietrza i gleby mieści się w stanach średnich; w sołectwach centralnych w stanach niskich, a północno-wschodnie zakątki gminy w stanach bardzo niskich. Niestety główna rzeka gminy — Szreniawa, na Sadnym odcinku swojego biegu nie osiąga stanu czystości klasy „0” lub „1”.
Żyzne czarnoziemy już od wieków sprzyjały wysokowydajnej uprawie wszystkich rodzajów zbóż, roślin motylkowych i okopowych oraz warzyw i jarzyn. Duże znaczenie miała również hodowla bydła, trzody chlewnej i drobiu. W końcu XVIII wieku zaczęto tu masowo uprawiać tu ziemniaki (odtąd podstawa wyżywienia), a od końca XIX wieku buraki cukrowe. Duże znaczenie dla mieszkańców gminy przyniosła uprawa tytoniu i buraków cukrowych, którą rozpoczęto jeszcze w latach trzydziestych XX wieku. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych okolice Słomnik były zagłębiem zbożowo-warzywnojarzynowym, a w latach dziewięćdziesiątych dominować zaczęła ich wysokowydajna uprawa warzyw i jarzyn, głównie cebuli, kapusty, marchwi i buraków ćwikłowych. Nadal jednak zbożami obsiewa się ok. 61% powierzchni gruntów ornych, pod uprawy okopowe przeznacza się — ok. 16%, uprawy pastewne zajmują — ok. 15%, pod użytki zielone przeznacza się — ok. 4,5%, uprawy przemysłowe — ok. 1,5%, a sady i ogrody — ok. 0,7%. Od początku XXI wieku pojawiły się w gminie tzw. „uprawy ekologiczne”. Rolnictwo to podstawa egzystencji mieszkańców gminy, gdyż na jej terenie nie ma zbyt wiele większych zakładów przemysłowych i przetwórczych.
Pod względem etnograficznym wszyscy mieszkańcy ziemi słomnickiej zaliczani są do grupy Krakowiaków Wschodnich, również wszyscy posługują się (raczej posługiwali się) gwarami środkowo-małopolskimi. Pod względem folklorystycznym (kultura materialna, zwyczaje i obrzędy, strój i pieśni ludowe) do grupy kulturowej północno-krakowskiej (słomnicko-miechowskiej). Oczywiście wszystkie wymienione cechy kulturowe, gwary i zwyczaje w zdecydowanej większości uległy zatarciu w ostatnim wieku. Do naszych czasów dotrwały w formie szczątkowej. Wpływ na to miał awans cywilizacyjny i gospodarczy gminy po II wojnie światowej. Wielu mieszkańców utrzymuje ożywione kontakty, pracuje lub uczy się w pobliskim Krakowie. Należy dodać, że w samym Krakowie (głownie Nowej Hucie) mieszka parę tysięcy ludzi, którzy pochodzą (albo dziadkowie albo ich rodzice) z wiosek wchodzących w skład gminy.